Wiek przedszkolny to czas kształtowania się osobowości dziecka, wzmożonej aktywności poznawczej, dużego napięcia emocjonalnego i potrzeby działania. Zadaniem wychowania przedszkolnego jest stwarzanie sytuacji wspierających rozwój dziecka, wyrównywanie jego szans edukacyjnych, rozwijania zainteresowań i talentów. Nauczyciele kierują procesem dydaktyczno – wychowawczym tak, aby wszystkim dzieciom dać szansę rozwoju na miarę ich możliwości poprzez stosowanie różnorodnych metod edukacyjnych, m.in.:
Metoda ruchowej ekspresji twórczej Rudolfa Labana
U podstaw tej metody leży naturalna ruchliwość i naturalny styl motoryki dziecka. Jako metoda improwizacji ruchowej, daje dzieciom możliwość podejmowania ruchu zgodnie z ich inwencją, fantazją i doświadczeniem. W tej metodzie wykorzystywane są, także instrumenty perkusyjne. Połączenie ruchu i muzyki podkreślonej rytmem, wpływa na jej atrakcyjność. Dzieci chętnie angażują się w zabawy i czerpią z nich wiele radości.
Metoda wychowania muzycznego Carla Orffa
Metoda jest korelacją ruchu, muzyki i słowa. W swojej istocie nawiązuje do tradycyjnych form zabaw, ćwiczeń, tańców, muzyki, legend, baśni, poezji, prozy itp. Szeroko rozbudowany repertuar ćwiczeń i zabaw Głównym celem i zadaniem tej metody jest wyzwolenie u dzieci tendencji do samo ekspresji i rozwijania inwencji twórczej. Zaspokojenie potrzeby ruchu w formie dobranej przez samo dziecko, daje okazję do rozładowania napięć emocjonalnych oraz ich odreagowania.
Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne
Metoda wspiera i stymuluje rozwój dziecka, nawiązuje do „języka ciała”, a ćwiczenia stanowią formę komunikowania się. Stosując tę metodę dążymy do rozwoju świadomości schematu ciała, orientacji w czasie i przestrzeni, poczucia bezpieczeństwa, wzajemnego zaufania, współdziałania, opanowania emocji, wyzwalania własnej inwencji i pewności siebie oraz rozluźnienia się po okresie napięcia koncentracji. Dzieci ćwiczą boso, w niekrępujących ruchy strojach, na podłodze, w niskich bezpiecznych pozycjach i bez elementów współzawodnictwa. Tuląc się do siebie, głaszcząc, patrząc na siebie możemy wiele powiedzieć drugiej osobie – że ją kochamy, lubimy, akceptujemy. Nasz kontakt staje się głębszy, żywy i emocjonalny.
Dziecięca Matematyka Edyty Gruszczyk- Kolczyńskiej
Dziecięca Matematyka łączy intensywny rozwój intelektualny z kształtowaniem odporności emocjonalnej oraz z ćwiczeniem umiejętności matematycznych. Najważniejsze w tej edukacji są osobiste doświadczenia dziecka. To one stanowią budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności. Program jest w taki sposób opracowany aby umożliwić dziecku sukces w nauce szkolnej minimalizując niepowodzenia podczas procesu uczeniu się matematyki. Metoda obejmuje następujące kręgi tematyczne: orientacja przestrzenna, rytmy, kształtowanie umiejętności liczenia, dodawanie i odejmowanie, wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania; rozwijanie umiejętności mierzenia długości, klasyfikacja, układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych, zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia, mierzenie płynów, intuicja geometryczna, kształtowanie gier przez dzieci oraz zapisywanie czynności matematycznych.
Gimnastyka rytmiczna Alfreda i Marii Kniessów
Metoda jest rodzajem gimnastyki twórczej utanecznionej, która polega na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu poprzez eksperymentowanie środkami ruchowymi, słownymi i wzrokowymi. Na tę metodę składają się znamienne dla niej elementy, których współdziałanie jest ważne, aby osiągnąć spodziewane efekty rozwojowe u dzieci. Są to:
– ruch, rytm, muzyka w sensie bardziej przeżycia estetycznego, które poprzez gesty pragniemy wyrazić;
– przybory w wersji niestandardowej, które dodają metodzie niezaprzeczalnej atrakcyjności, zwłaszcza dla dzieci młodszych;
– ruch i jego wykonywanie opiera się na podstawie rytmu, który nadaje znaczenia poszczególnym formom ruchowym, a także wyzwala je i tworzy.
– ćwiczenia odbywają się na wszystkich grupach mięśniowych z uwzględnieniem automasażu.
Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz
Założeniem jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych, funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinetycznych (czucie ruchu) i motorycznych oraz współdziałania między tymi funkcjami, czyli integracji percepcyjno- motorycznej. Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania. Usprawniane w tym zakresie, jak również kształtowanie lateralizacji (ćwiczenia ustalania ręki dominującej) i orientacji w prawej i lewej stronie ciała jest wskazana dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, natomiast jest niezbędne dla dzieci, u których występują opóźnienie rozwoju tych funkcji. Ćwiczenia prowadzą do większej harmonii psychoruchowej:
– Wyższego poziomu rozwoju i współdziałania funkcji intelektualnych (mowy, myślenia)
i instrumentalnych (spostrzeżeniowo- ruchowych). Dzięki temu dochodzi do prawidłowego wykonywania czynności ruchowych we właściwym czasie i przestrzeni, w harmonii
z czynnościami poznawczymi, w tym językowymi.
– Doskonalenie integracji percepcyjno- motorycznej i kompetencji językowych ułatwia naukę czytania i pisania wszystkim dzieciom.
Natomiast, wyrównanie dysharmonii rozwojowych w przypadku dzieci z dysleksją może skutecznie zapobiegać powstawaniu niepowodzeń szkolnych. W przypadku opóźnionych
w rozwoju, udział w ćwiczeniach służy rehabilitacji zaburzeń rozwoju psychomotorycznego
i pomaga im zmniejszać trudności w opanowaniu skomplikowanych umiejętności szkolnych.
Kinezjologia Edukacyjna Paula Dennisona
Kinezjologia Edukacyjna, to praktyczny i dynamiczny system, który posługuje się prostymi ruchami ciała dla zintegrowania funkcji mózgu. Dużą atrakcją tej metody jest jej wyjątkowa łatwość i użyteczność. Specyficzne ruchy gimnastyki mózgu uaktywniają sieci neuronowe w całym mózgu, w obu półkulach równocześnie, pomagają budować podstawy potrzebne do zapewnienia sukcesu w uczeniu się w ciągu całego życia Kinezjologia Edukacyjna pomaga poprzez ćwiczenia, na poprawę wzroku, pamięci, rozumienia, koordynacji i podstawy.W skład tej metody wchodzą następujące elementy: treningu wzroku, Dotyku dla Zdrowia, procesów emocjonalnych i specyficznych działań ruchowych. Ta metoda wspomaga proces uczenia się poprzez ruch. Ćwiczenia poprawiają koncentrację i pozwalają jednocześnie uruchomić obie półkule mózgowe. Dzięki nim można rozciągać mięśnie i niwelować ich napięcie, co pozwala mózgowi wykorzystywać całą energię do przyswajania nowych informacji, czyli uczenia się.
Pedagogika zabawy Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA
Pedagogika zabawy jest metodą, która stwarza możliwości dzieciom do działania w atmosferze akceptacji i zaufania. Celem pedagogiki zabawy jest dostarczenie prowadzącemu różnorodnych pomysłów, które umożliwią świadomą i kreatywną pracę grupą. Głównym celem pedagogiki zabawy jest harmonijny i wszechstronny rozwój dziecka, oraz pomoc w odkrywaniu najlepszych cech dziecka. Pedagogika ta włącza do nauczania i wychowania metody kreatywne, aktywizujące, pobudzające emocje i wyobraźnię z przełożeniem ich na takie sytuacje, w których uczestnik grupy może bez lęku rozwijać swoje najlepsze strony. Ta metoda proponuje zabawy i gry, które zapewniają dobrowolność uczestnictwa, wykluczają rywalizację i dają możliwość komunikowania się poprzez ruch, słowo, plastykę oraz inne środki wyrazu. Głównym atrybutem w pedagogice zabawy jest duża, kolorowa chusta, która przyciąga uwagę dzieci, ożywia je i daje im wiele radości. Pomaga dzieciom zapomnieć o strachu i poznać lepiej innych uczestników zabawy. Jest ona wspaniałym środkiem do rozbudzenia dziecięcej wyobraźni, kiedy staje się balonem, wiatrem, łodzią, siecią rybacką oraz tym wszystkim, o czym tylko można pomarzyć. Możliwości jej zastosowania są nieograniczone.
Metoda twórczego myślenia Alexa Osborna „Burza mózgów”
Metoda ta jest szczególnie polecana podczas rozwiązywania problemów. Wszyscy uczestnicy mają prawo zgłaszać swoje pomysły, pomysły te nie podlegają ocenie. Ważna jest duża ilość pomysłów, nie jest istotne, kto jest ich autorem. Po zakończeniu zgłoszeń można przystąpić do oceny pomysłów pod kątem przydatności w pracy.
Techniki parateatralne: drama, pantomima, teatrzyk kukiełkowy, pacynkowy, zabawy paluszkowe
Aktywność twórcza dziecka jest jego naturalną potrzebą biologiczną którą można wykorzystać tworząc odpowiednie sytuacje edukacyjne. Drama jest specyficzną metodą w nauczaniu i wychowaniu, która polega na rozwiązywaniu problemów poprzez działania w roli, poprzez uczestniczenie w fikcji dramatycznej, najczęściej improwizowanej lub opartej na tekście literackim. Drama uczy samodzielności myślenia i działania, aktywności i otwartości, rozwija emocje, wyobraźnię i fantazję, także elokwencję i plastykę ciała, wyrabia umiejętność współżycia i pracy w grupie. Zabawa w teatr ma ogromne walory kształcące, wychowawcze oraz terapeutyczne. Uczy poczucia współodpowiedzialności, samodyscypliny, koncentracji uwagi, radzenia sobie z sytuacją stresową, ćwiczy pamięć oraz daje satysfakcję z wykonanej pracy. Jest odpowiedni dla dzieci uzdolnionych, gdyż umożliwia rozwijanie ich predyspozycji, jak też dla dzieci mających różne trudności, powoduje wzrost wiary we własne możliwości.
Zabawy badawcze, doświadczania, obserwacje przyrodnicze
Naturalną metodą poznawczą stosowaną przez dzieci w wieku przedszkolnym jest aktywność badawcza, która występuje w dwóch postaciach. Pierwsza z nich to samodzielne odkrywanie, w którym dziecko ma pełną swobodę działania – samo wyznacza sobie tempo i czas pracy., przez co uczy się drogą prób i błędów, tym samym pokonuje napotkane trudności Drugi sposób odbywa się pod kierunkiem nauczyciela, który zajmuje tu rolę inicjatora sytuacji, prowokuje do stawiania pytań, udostępnia stosowne metody i pomoce badawcze, ukierunkowuje dziecko podczas badań i eksperymentowania.
Metoda twórczego rozwiązywania problemów Edwarda de Bono
Metoda wprowadzona przez maltańskiego psychologa i lekarza, służy uczeniu dzieci efektywniejszego myślenia oraz podejmowania decyzji w grupie. Wykorzystuje technikę sześciu myślowych kapeluszy. Biały kapelusz to fakty, bez ich interpretowania. Czarny kapelusz jest reprezentantem myślenia logiczno-negatywnego, czyli co może nie zadziałać, pójść źle. Zielony kapelusz oznacza myślenie lateralne, czyli zachęcenie do kreatywności i otwartości myślenia. Czerwony kapelusz gromadzi emocje i wyzwala intuicję. Żółty kapelusz uczy logiczno-pozytywnego myślenia, poszukiwania nowych rozwiązań. Niebieski kapelusz to spokój, równowaga i samokontrola myślenia. Prowadzi przez cały proces myślowy. Umiejętność myślenia potrzebna jest do komunikowania i argumentowania, skutecznego uczenia się i rozwiązywania problemów.
Zabawy i ćwiczenia relaksacyjne
Wykorzystanie relaksacji ma ogromny walor terapeutyczny. Pozwala regulować poziom napięcia stresowego, szybko regeneruje siły, łagodzi niepokój, zwiększa kontakt z własnym ciałem i uczy panowania nad własnymi emocjami.
Stosowanie ćwiczeń i zabaw relaksacyjnych podczas zajęć wpływa na:
– rozwój osobowości – dzieci doświadczają, że za pomocą celowych ćwiczeń mogą uczynić coś dla własnego dobrego samopoczucia, stworzyć balans między napięciem a odprężeniem;
– pozytywne współżycie – niespokojne i agresywne dzieci poprzez relaksację odnajdują dostęp do swoich wewnętrznych sił samoregulujących, doświadczają, że pozytywnie mogą zmniejszyć stan napięcia i nie są zdane na przemoc;
W pracy z dziećmi, które doświadczają różnych trudności, niepowodzeń dydaktycznych, sytuacji konfliktowych z rówieśnikami, regularnie prowadzona relaksacja nie tylko odpręża i daje wewnętrzne ukojenie, ale również wzmacnia ich wiarę we własne możliwości, uczy, jak radzić sobie z własną złością i frustracją, jak osiągnąć wewnętrzną równowagę w organizmie. Dzięki tym propozycjom dzieci mogą wyciszyć się i odprężyć, aby efektywniej funkcjonować.
Kodowanie
Kodowanie na dywanie, to jeszcze nie metoda ale pomysł na zajęcia, które systematycznie wykorzystujemy w zajęciach dydaktyczno-wychowawczych z przedszkolakami. Jest to połączenie zabawy ze zdobywaniem umiejętności programistycznych. Ten rodzaj zabawy wspiera holistyczny rozwój dziecka, a sposób pozyskiwania wiedzy, niesie bardzo dużą różnorodność. W przyjaznej dziecku atmosferze zmusza je do bycia uważnym i jednocześnie pobudza do działania. Podczas zajęć z kodowania dzieci kształtują zdolność rozpoznawania i posługiwania się pojęciami: koloru, kształtu, wielkości i grubości. Rozwijają przy tym spostrzegawczość wzrokową, orientację w przestrzeni, logiczne myślenie, umiejętność dedukcji, wnioskowania, segregowania i klasyfikowania.
